Całe historyczne centrum miasta, jest od 2001 r. wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Nie bez powodu, ponieważ architektoniczna harmonia i zakaz ruchu kołowego czynią z Guimarăes prawdziwą perełkę północnej Portugalii. Gdy do tego dodamy świetnie zachowane ruiny zamku z X wieku, nie pozostaje nic innego, jak odwiedzić to atrakcyjne miasto.
Początki Guimarăes sięgają II połowy IX stulecia. Miasto zostało założone przez Vimara Peres – pierwszego hrabiego Portugalii i nazwane od jego imienia Vimaranis, obecnie Guimarăes.
Guimarăes było pierwszą stolicą Portugalii i często zwane jest kolebką Portugalii (port. O Berço da Naçao Portuguesa).
W roku 1109 lub 1110 przyszedł tu na świat syn pary książęcej Henryka i Teresy, późniejszy pierwszy król Portugalii Afonso I Henriques (Alfons I Zdobywca). Siedzibą władcy został zamek, który do dziś dominuje nad miastem. Powstał, by strzec klasztoru Nossa Senhora da Oliveira.
W XII wieku rozpoczęła się tu także rekonkwista – walki o wypędzenie Maurów z Półwyspu Iberyjskiego.
Guimarăes pozostawało stolicą Portugalii do 1143 r, kiedy to król wraz całym dworem przeniósł się do Coimbry.
Zwiedzanie Guimarăes najlepiej rozpocząć z placu Largo da Republica do Brasil, gdzie mijając kapliczkę, pełniącą rolę jednej ze stacji drogi krzyżowej wchodzimy na stare miasto na plac Praça da Oliveira.
Plac jest oddzielony ładnym arkadowym pasażem od sąsiedniego Praça de São Tiago. Nad pasażem w dawnych komnatach rady miasta mieści sie obecnie muzeum współczesnej sztuki naiwnej. Na Praça da Oliveira w ciepłe dni restauratorzy rostawiają stoliki, skąd można podziwiać kościół klasztoru Matki Boskiej Oliwnej (Igreja de Nossa Senhora da Oliviera) oraz gotycką kapliczkę przed nim.
Kościół został wybudowany w 12. wieku przez Afonso Henriques jako w ramach dziękczynienia za zwycięstwo w bitwie pod Ourique (1139). Kościół został odrestaurowany i rozbudowany w 14 wieku przez króla João I w podzięce za zwycięstwo w bitwie Aljubarrota w 1385 r. Architektem był Mestre João Garcia z Toledo. Liczne przebudowy sprawiły, że tylko krużganki i kapitularz pozostały romańskie. Na uwagę załuguje srebrny ołtarz w kaplicy sakramentalnej oraz gotycki ołtarz i wzorzyste płytki w kaplicy zakhrystii. Cały budynek zbudowany jest jest granitu, jedynie elementy dekoracyjne wykonano z wapienia.
Na parterze wieży, która została dobudowana w 1513 roku, jest kaplica grobowa rodziców D. Diogo Pinheiro, który był odpowiedzialny za budowę wieży.
Pod koniec XVII wieku, pod egidą króla Pedro II, którego herb można zobaczyć na sklepieniu, zostało powiększone prezbiterium.
Wezwanie świątyni pochodzi od imienia zaczerpniętego z podań z VII wieku, mówiących o wizygockim wojowniku Wambie. Podobno uprawiał ziemię, gdy zjawiła sie specjalna delegacja i oznajmiła mu, że wybrano go na króla. Odmawiając objęcia tronu, wbił berło w glebę i oznajmił, że dopóki nie wypuści ono liści, on nie zostanie władcą. Berło przemieniło sie w drzewko oliwne, na którego miejscu wybudowano kaplicę.
Z przyległego klasztoru również niewiele ocalało. W zabudowaniach obecnie znajduje sie muzeum Museu Alberto Sampaio, bogate w skarby sztuki sakralnej, w tm rzeźbami nagrobnymi i jedną z najpiekniejszych kolekcji sreber. Warto zwrócic uwagę na piękny pozłacany srebrny tryptyk, podobno odebrany Kastylijczykom w 1395 roku w bitwie pod Aljubarrotą. Znajduje się tu również tunika, którą podczas tej bitwy nosił król Jan I. Warto też zwrócic uwagę na piekne krużganki, kapitularz oraz zabudowania klasztorne.
Aby zobaczyć przykład regionalnej architektury miejskiej z XVII i XVIII wieku należy przejść się na plac Praça de São Tiago, który otaczają odrestaurowane kamieniczki z drewnianymi balkonami.
Stąd można spacerkiem zwiedzić kolejne uliczki i placyki starego miasta a następnie udać się ulicą Rua de Santa Maria w kierunku Zamku. Wzdłuz ulicy stoją XIV- i XV-wieczne domy z balkonami kutymi w żelazie. Rua de Santa Maria jest jedną z najstarszych ulic Guimaraes, służyła pierwotnie jako łącznik pomiędzy klasztorem ufundowanym przez księżną Mamadona, który znajdował się na podzamczu a zamkiem. Nazwa ulicy pojawiła się pierwszy raz w dokumentach z XII wieku.
Po prawej stronie ulicy za łukiem zobaczymy Convento de Santa Clara z XVII wieku. Pochodzący z XVI wieku, był jednym z najbogatszych klasztorów Guimarães. Obecnie jest to siedziba lokalnych władz. Fasada budynku zbudowana jest w stylu barokowym, z rzeźbą św Clary w jego centrum, a dwupiętrowy klasztor reprezentuje styl neoklasyczny. Niegdyś wspaniała kaplica został opróżniona w XIX wieku, chociaż niektóre pozłacane rzeźby można zobaczyć w Albert Museum Sampaio.
W innym dawnym klasztorze, w gotyckiej Igreja de Săo Domingos, mieści się Museu Arqueológico Martins Sarmento mające w swoich zbiorach m. in. eksponaty pochodzące ze stanowisk celto-iberyjskich w fortach Citânia de Briteiros i Sabroso.
W drodze do zamku napotkamy jeszcze Igreja de Santo António dos Capuchos.
Muzeum, które obecnie znajduje się w budynku zostało założone w 2008 roku z troski o zachowanie i dziedzictwa kulturalnego i artystycznego tego miejsca. Budynek usytuowany na środku Colina Sagrada został wzniesiony jako klasztor w XVII wieku. W 1842 roku Klasztor został przejęty przez miasto i założono tam szpital. W budynku można zwiedzać kościół klasztoru i jego wspaniałą17-wieczną zakrystię.
Tuż przed wzgórzem zamkowym dominuje Pałac książąt Braganca, Paço dos Duques de Bragança, niezwykła umocniona budowla, najeżona ceglanymi nasadkami kominowymi. Pałac znajduje się przy Rua Conde D. Henrique. Z
ostał on wybudowany w latach 1420-1422 dla bastarda króla Joao I – Dom Afonso księcia de Braganca. Od XVI wieku, kiedy to opuścił go dwór, stopniowo popadł w całkowitą ruinę. W XIX wieku mieściły się tutaj koszary. Świetność wróciła wraz z rekonstrukcją z lat 30. XX wieku, która przywróciła XV-wieczny wygląd zewnętrzny. Ponieważ nie zachował się żaden projekt pierwotnej budowli, pracom restauratorskim przewodził osobiście Salazar posługując się architektami z Porto. W ten sposób, po zakończeniu prac pałac nabrał wyglądu jakiego pierwotnie nigdy nie miał. Wnętrza też niewiele mają wspólnego z pierwotnym wyglądem i przeznaczeniem. Parter został podzielony na gabinety, zaś pierwsze piętro Salazar przemienił w swoiste Muzeum Sztuki Dekoracyjnej. W granitowych ścianach pałacu, poza olbrzymimi kominkami kasetonowymi sufitami, znalazły się perskie dywany, gobeliny z Aubuson, porcelana z Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, olbrzymie kufry, różne sprzęty i cynowe naczynia. Warto zobaczyć Salę Bankietową ze wspaniałym sufitem z drzewa kasztanowca. Drugie piętro jest zamknięte dla zwiedzających. Miały się tam mieścić prywatne apartamenty prezydenckie.
Z daleka pałac bardziej przypomina zamek w stylu normandzkim niż budowlę portugalską. Niekiedy w tej XV-wiecznej gotyckiej rezydencji zatrzymuje się prezydent Portugalii.
Przed pałacem stoi posąg Alfonso Henriquesa.
Na wzniesieniu powyżej pałacu znajduje się prosta XII-wieczna Capela de São Miguel (Kaplica św. Michała). Jest jedyną budowlą romańską w Guimaraes. Został tu podobno ochrzczony Afonso Henriques. Posadzkę pokrywają płyty nagrobne królów walczących o suwerenność Portugalii.
Castel de Sao Miguel (Zamek św. Michała) góruje na szczycie wzgórza Latito. Według podań, w 1110 r. w zamku urodził się Alfons Henryk – późniejszy król Alfons I Zdobywca. Lochy i fortyfikacje były wielokrotnie przebudowywane. Na początki XIX wieku w twierdzy mieściło się więzienie dla dłużników. W 1907 roku zamek został uznany za zabytek narodowy, a w 1940 roku zakończono ostatnią renowację.
W odległości 5 km na południowy wschód od centrum Guimarăes, na zboczu Penha, znajduje się najlepiej zachowana budowla średniowieczna na terenie Minho – klasztor Santa Marinhada Costa. Choć dziś przekształcony w luksusową pousadę, klasztorna kaplica, krużganki oraz ogrody udostępnione są dla wszystkich zwiedzających.
Guimarăes sprawia wrażenie bardzo tradycyjnego, a na początku sierpnia, kiedy odbywa się tu średniowieczny jarmark Festas Gualterianas, możemy wręcz poczuć się jak byśmy cofnęli się o kilkaset lat.
Całego historycznego centrum miasta, jest od 2001 r. wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Guimaraes było także Europejska Stolica Kultury 2012, wraz z Maribor w Słowenii.
Booking.com
